رله فن چیست و چه کاربردی در خودرو دارد؟

یکی از اجزای مهم سیستم خنک کاری موتور خودرو رله فن است؛ اما رله فن چیست و چه کاربردی در خودرو دارد؟

پیشرانه‌های درون‌سوز از هزاران قطعه ثابت و متحرک تشکیل شده‌اند که کارکرد هریک در کنار یکدیگر سبب افزایش دما و اصطکاک آن‌ها خواهد شد. به همین خاطر سیستم خنک کاری خودرو وظیفه کاهش دمای پیشرانه را بر عهده دارد. از جمله اجزای مهم این سیستم می‌توان به رادیاتور، ترموستات، فن یا پروانه و واتر پمپ و منبع انبساط اشاره کرد. در مقالات بخش آموزش کاروپارت به یکی از اجزای مهم آن یعنی رله فن می‌رسد.

همان‌طور که مطلع هستید با افزایش دمای مایع خنک‌کننده داخل موتور، ترموستات اقدام به باز کردن دریچه بین رادیاتور و پیشرانه خواهد کرد تا مایع خنک‌کننده وارد رادیاتور شود. در اثر حرکت این مایع داخل رادیاتور گرمای آن به رادیاتور انتقال یافته و از پیشرانه دور می‌شود. در این مرحله است که فن خودرو با چرخش خود جریان هوای خنک اطراف رادیاتور را بیشتر می‌کند تا هم هوای تازه به رادیاتور رسیده و هم‌ دمای مایع خنک‌کننده داخل آن کاهش یابد. برای عملکرد دقیق فن یا پروانه رادیاتور وجود رله مهم خواهد بود که در ادامه به بررسی این قطعه می‌پردازیم.

رله فن چیست و چه کاربردی در خودرو دارد؟

رله فن یکی از اجزای کلیدی سیستم خنک کاری پیشرانه به شمار می‌رود. این قطعه مسئول کنترل عملکرد فن یا پروانه رادیاتور است و به تنظیم دمای پیشرانه کمک می‌کند. رله با دریافت پیام‌های ECU و فعال‌سازی فن در زمان رسیدن پیشرانه به دمای معین کار خواهد کرد. این امر از داغ شدن پیشرانه جلوگیری می‌کند. چنین قطعه مهمی معمولاً در بخش پیشرانه قرار دارد و در صورت خرابی می‌توان به راحتی آن را تعویض کرد.

رله فن یک سوئیچ برقی است که فعال و غیرفعال شدن فن یا پروانه رادیاتور را کنترل می‌کند. بر اساس دمای پیشرانه و سایر عوامل، رله اقدام به روشن یا خاموش کردن فن خواهد کرد. عملکرد اصلی این رله تنظیم جریان هوا از طریق رادیاتور است. زمانی که دمای پیشرانه به بالاتر از حد بهینه برسد رله باعث فعال‌سازی فن رادیاتور خواهد کرد تا به این ترتیب گرمای اضافی دفع شود. قطعه موردبحث عموماً در نزدیکی رادیاتور نصب می‌شود و اطلاعات مهم را از سنسور دمای پیشرانه دریافت می‌کند. زمانی که سنسور تشخیص دهد دمای مایع خنک‌کننده از حد مجاز بیشتر شده است سیگنال‌هایی را به رله می‌فرستد تا به این ترتیب فن یا پروانه رادیاتور روشن شود. در صورت خرابی قطعه یاد شده پیشرانه می‌تواند داغ کند که این امر آسیب‌ها و هزینه‌های زیادی را در پی خواهد داشت.

در ادامه به برخی از وظایف مهم این قطعه اشاره می‌شود:

• جلوگیری از داغ کردن پیشرانه

رله یاد شده با افزایش دمای پیشرانه باعث فعال شدن فن شده و با حفظ دمای بهینه مانع داغ کردن پیشرانه خواهد شد.

• بهبود عملکرد پیشرانه

با تنظیم جریان هوای ورودی به رادیاتور، این قطعه به دفع گرمای اضافی پیشرانه کمک می‌کند. این امر باعث کارکرد قلب آهنین خودرو در محدوده دمایی بهینه می‌شود و نتیجه آن پرفورمنس بهتر و مصرف سوخت کمتر خواهد بود.

• حفاظت از قطعات پیشرانه

داغ کردن پیشرانه می‌تواند آسیب‌های زیادی را به قطعات پیشرانه همچون واشر سر سیلندر، پیستون و سوپاپ وارد کند. این رله با حفظ دمای پیشرانه در محدوده ایده آل مانع آسیب دیدن قطعات یاد شده می‌شود.

• افزایش طول عمر سیستم خنک کاری خودرو

عملکرد صحیح این قطعه باعث روشن شدن فن در زمان‌های ضروری خواهد شد و بنابراین از فشار کاری سیستم خنک کاری خواهد کاست که نتیجه آن افزایش طول عمر قطعات است.

علائم خرابی رله فن ماشین

درصورتی‌که رله فن خودرو خراب شود رایج‌ترین نشانه‌های آن شامل موارد زیر خواهد بود:

• داغ کردن پیشرانه

اگر دمای پیشرانه خودرو بالاست یا داغ می‌کند شاید قطعه موردبحث ایراد داشته باشد. این قطعه عملکرد فن را کنترل می‌کند تا دمای پیشرانه در محدوده مجاز باشد. در صورت خرابی قطعه یاد شده شاید فن روشن نشود که این امر منجر به داغ کردن پیشرانه خواهد شد.

• عدم کارکرد فن یا پروانه

درصورتی‌که دمای پیشرانه به محدوده تعیین شده قبلی برسد اما فن کار نکند احتمالاً قطعه موردبحث خراب شده است.

• کارکرد دائم فن یا پروانه

یکی دیگر از علائم خرابی این قطعه در ماشین کارکرد دائمی فن رادیاتور است. احتمال دارد فن به‌صورت تصادفی روشن یا خاموش شود و یا اینکه اصلاً روشن نشود که این امر در نهایت باعث داغ کردن پیشرانه می‌شود.

• نوسان دمای پیشرانه

خرابی قطعه موردبحث می‌تواند باعث نوسان دمای پیشرانه نیز شود. احتمالاً شما در این حالت شاهد نوسان آمپر آب در محدوده سرد تا گرم خواهید شد.