مایع خنک کننده موتور چیست و چه فرقی با ضدیخ دارد؟

احتمالاً در مقالات خودرویی با واژه‌های مایع خنک کننده موتور و ضدیخ برخورد داشته‌اید. شاید این دو عبارت را معادل و مترادف یکدیگر بدانید اما تفاوت‌هایی بین آن‌ها وجود دارد. در جدیدترین مقاله بخش آموزش مجله کاروپارت می‌خواهیم تفاوت‌های مایع خنک کننده موتور و ضدیخ را بررسی کنیم.

سیستم خنک کننده خودرو چیست؟

پیش از آنکه به تفاوت‌های مایع خنک کننده موتور و ضدیخ بپردازیم بهتر است کمی با ساز و کار سیستم خنک کننده خودرو آشنا شویم. یک خودرو از هزاران قطعه ثابت و متحرک تشکیل می‌شود و این قطعات با هماهنگی تمام کار می‌کنند. برخورد قطعات متحرک با یکدیگر باعث ایجاد اصطکاک و گرمای زیادی می‌شود و به همین خاطر می‌بایست سیستمی وجود داشته باشد تا این گرما را دفع نماید. مهندسان و طراحان خودرو برای حل این موضوع سیستم خنک کننده را در نظر گرفته‌اند که اجزای مختلفی دارد اما مهم‌ترین بخش آن را می‌توان رادیاتور دانست.

هدف اصلی رادیاتور کاهش دمای کلی پیشرانه است تا به این ترتیب قطعات خودرو در اثر گرمای بیش از حد آسیب نبینند. خود رادیاتور از اجزای گوناگونی همچون پره‌های خنک کننده، مخزن آب، لوله‌ها و درپوش تشکیل می‌شود.

در زمان‌های قدیم برای کاهش دمای قطعات پیشرانه از آب خالص استفاده می‌شد اما آب به خاطر دمای انجماد و جوش خود که به ترتیب صفر و ۱۰۰ درجه است مایع خنک کننده مناسبی برای دماهای بسیار پایین یا بالا به شمار نمی‌رفت. به همین خاطر طراحان و مهندسان به دنبال استفاده از مایعی کاراتر بودند که دیرتر یخ زده و دیرتر هم بجوشد و درعین‌حال مانع خوردگی قطعات داخلی پیشرانه از جمله رادیاتور شود. نهایتاً تلاش‌های آن‌ها منجر به تولید ماده‌ای به نام ضدیخ شد. ضدیخ سیالی است که از آب مقطر و نوعی الکل تشکیل می‌شود و رایج‌ترین آن نیز با نام اتلین گلیکول شناخته می‌شود. از ضدیخ برای پایین آوردن دمای انجماد و بالا بردن دمای جوش است و همچنین از خوردگی قطعات نیز جلوگیری می‌کند.

مایع خنک کننده موتور چیست و چه فرقی با ضدیخ دارد؟

معمولاً عبارات مایع خنک کننده موتور و ضدیخ بجای یکدیگر بکار می‌روند و بسیاری از افراد آن‌ها را معادل یکدیگر می‌دانند اما از نظر فنی دو عبارت یاد شده تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. مایع خنک کننده موتور ترکیبی از خود ضدیخ و آب است و باعث می‌شود قطعات خودرو در اثر اصطکاک و گرمای زیاد آسیب نبینند. ضدیخ از یخ‌زدگی پیشرانه در فصول سرد سال جلوگیری می‌کند درحالی‌که مایع خنک کننده به تنظیم دمای پیشرانه کمک خواهد کرد.

ضدیخ مایعی در رادیاتور خودروست که از یخ‌زدگی پیشرانه جلوگیری می‌کند و معمولاً از اتلین گلیکول یا پروپیلن گلیکول تشکیل می‌شود. این ماده دمای انجماد را پایین می‌آورد و تا پیشرانه یخ نزند. ضدیخ همچنین دمای جوش را نیز بالا می‌برد تا از داغ کردن پیشرانه جلوگیری نماید. مایع خنک کننده در واقع ترکیبی از ضدیخ و آب به شمار می‌رود و با گردش در رادیاتور و پیشرانه گرما را جذب می‌کند. در حقیقت مایع خنک کننده از ۵۰ درصد آب و ۵۰ درصد ضدیخ تشکیل می‌شود تا باعث عملکرد بهینه سیستم خنک کننده خودرو شود.

انواع مایع خنک کننده رادیاتور

به‌طورکلی سه نوع مایع خنک کننده موتور وجود دارد که در ادامه به تشریح آن‌ها می‌پردازیم:

مایع خنک کننده با تکنولوژی اسید غیر ارگانیک IAT: این مایع عموماً در خودروهای قدیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد و رنگ آن سبز روشن است. این نوع مایع خنک کننده را معمولاً می‌بایست هر ۵۰ هزار کیلومتر یک‌بار تعویض کرد.

مایع خنک کننده با تکنولوژی اسید ارگانیک OAT: این نوع مایع خنک کننده معمولاً به رنگ‌های نارنجی، زرد، قرمز یا بنفش تولید می‌شود و طول عمر بیشتری (حدود ۲۴۰ هزار کیلومتر) دارد. چنین ضدیخ‌هایی برای محافظت بیشتر از پیشرانه فاقد هرگونه ماده سیلیکاتی یا فسفات هستند.

مایع خنک کننده با تکنولوژی هیبرید و اسید ارگانیک HOAT: این مواد معمولاً به رنگ نارنجی یا زرد هستند و طول عمری مشابه نمونه‌های قبلی دارند.

بهترین مایع خنک کننده موتور

بهترین مایع خنک کننده موتور ماده‌ای خواهد بود که از جوش آوردن و یخ زدن پیشرانه در تابستان و زمستان جلوگیری کرده و درعین‌حال مانع خوردگی قطعات به ویژه قطعات آلومینیومی شود. به همین منظور در زمان خرید ضدیخ خودرو حتماً بر اساس دستورالعمل‌های شرکت سازنده خودرو عمل کنید تا بهترین و مناسب‌ترین مایع خنک کننده را برای خودروی خود برگزینید.